Okazją do powstania tego wpisy była samotna wycieczka za Wrocław w pewien styczniowy dzień. Wiadomym celem był pomnik – niemniej udało się zwiedzić oraz zobaczyć o wiele więcej. Oczywiście o tych dodatkowych atrakcjach nie napiszę (chyba, że ktoś poprosi w komentarzu), ale zachęcam i tak do lektury 🙂
Bierutów (niem. Bernstadt) to urokliwe miasto i siedziba gminy miejsko-wiejskiej o tej samej nazwie położonej w powiecie oleśnickim na Dolnym Śląsku. Liczy sobie ponad 4 700 mieszkańców. Południową granicę tego miasta wyznacza rzeka Widawa. Bierutów posiada długą i arcyciekawą historię, którą postaram się przystępnie streścić w poniższym wpisie.
Historia Bierutowa
Najstarsza wzmianka na temat Bierutowa w źródłach pochodzi z 1214 roku gdzie wymienia się osadę targową wraz z kościołem. Pierwsza lokacja (nieudana) to 1250 rok. Ponowna, dokonana przez Xięcia Henryka III Białego, miała miejsce w 1266 roku. W następnych dekadach władztwo nad Bierutowem obejmowali kolejni xiążęta z dynastii Piastów. Na okres panowania Konrada I przypada prawdopodobnie powstanie zamku bierutowskiego.
W trakcie kolejnych stuleci miasto przeżywa okres dynamicznego rozwoju. Powiększa się zarówno terytorialnie jak i pod względem liczby ludności. Niewątpliwie wpływ na to miało położenie Bierutowa w pobliżu ważnego szlaku komunikacyjnego. Kres prosperity przypadł na wiek XV kiedy to Bierutów nawiedziło pod rząd kilka klęsk i katastrof:
– Epidemia chorób zakaźnych
– 1430 rok to niszczycielski najazd husytów
– Kilka lat po husytach nastaje klęska nieurodzaju, a wraz z nią głodu
– Rok 1473 przyniósł miastu ogromny pożar, który strawił 3/4 zabudowy i pochłonął wiele istnień ludzkich
Kolejną ważna datą dla Bierutowa jest dzień 21 IX 1492 rok kiedy to umiera Konrad X Biały (Młodszy) – ostatni xiążę oleśnicki z dynastii Piastów. W następstwie tego Bierutów trafia w bezpośrednie władanie korony czeskiej. W kolejnych okresach Bierutów stawał się własnością kolejnych rodów i arystokratów. Rok 1538 przyniósł miastu rewolucję protestancką. W następnych dekadach następowała rozbudowa Bierutowa. Kres jej przyniosła wojna trzydziestoletnia, podczas której miasto było wielokrotnie plądrowane a i nie uniknęło pożarów.
Niebywałym bodźcem do rozbudowy i rozwoju Bierutowa był rok 1868, kiedy to miasto otrzymało połączenie kolejowe z Wrocławiem i Namysłowem. Spośród powstałych w późniejszych latach budynków należy wymienić:
– Cukrownia
– Tartaki
– Młyny
– Rzeźnia
– Neogotyckie kościoły katolicki i protestancki
– Wieża ciśnień
– Stacja uzdatniania wody
– Oczyszczalnia ścieków
Koniec niemieckiego Bierutowa nastał w dniu 22 I 1945 gdy miasto zajęły oddziały 3 Armii Pancernej Gwardii i 52 Armii Polowej. Sowieci zostawili po sobie niemal całkowicie zniszczone miasto. Ciekawym aspektem jest również ewolucja nazwy miasta. Pierwotnie osada nazywała się Lignica. Następnie w akcie lokacyjnym widnieje jako Feurstenwald. W kolejnych dokumentach miasto występuje jako Beroldi villa, civitas Beroldi, Beroldestadt, Berolstadt, Berolstat, Bernhardsdorf, Bernstad i finalnie Bernstadt. Polska spolszczona nazwa, która funkcjonowała na przestrzeni wieków to Bierutowa oraz Bierutów.
Bierutów współcześnie
Bierutów w XXI wieku zasłynął lokalną drużyną goalball, która święci triumfy w ostatnich latach. Miasto, mimo znacznych zniszczeń wojennych, posiada szereg atrakcji turystycznych wartych uwagi. Komunikacyjnie Bierutów jest dobrze „wyposażony” (kolej, autobusy) co stanowi niewątpliwy plus. Warto odwiedzić to miasto i zobaczyć oraz poznać jego tajemnice i urokliwe zakamarki. Gorąco polecam.
Opis pomnika poległych w I Wojnie Światowej w Bierutowie
Dawny pomnik poległych w I wojnie światowej z Bierutowa (obecnie pomnik 700-lecia miasta) znajduje się dokładnie w tym samym miejscu co kiedyś. Zmieniły się trzy rzeczy:
– inskrypcja na pomniku
– nazwa ulicy przy której stał
– nie zachował się jeden z dwóch detali
Sam pomnik ma postać granitowego obelisku w kształcie słupa o wysokości ponad 2 metrów. Ustawiony jest na trzystopniowej platformie z tego samego materiału skalnego i wieńczony jest kapitelem ozdobionym jednym detalem.
Pomnik pierwotnie znajdował się przy placu Hindenburga, który obecnie stanowi bezimienny plac przy ulicy Przyjaciół Żołnierza. Monument został „odniemczony” a w miejscu dawnej inskrypcji znajdują się 2 tablice wmontowane z okazji 700 i 750-lecia miasta Bierutowa. Ta praktyka, nadawania po wojnie niemieckim pomnikom nowego charakteru, była dość częsta o czym możecie Państwo przeczytać przy wpisie o pomniku w Przesiece i pomniku w Leśnicy.
Obelisk posiada jeden zachowany detal. Jest nim wieńczący pomnik wieniec laurowy. W przeszłości na nim znajdował się jeszcze spartański hełm, jednak nie zachował się on do naszych czasów. Oba detale symbolizowały męstwo w walce poległych w I wojnie światowej żołnierzy z Bierutowa.
Pomnik poległych w Bierutowie jest w dobrym stanie. Fakt, że został zaadaptowany do nowej funkcji spowodował, że jest to zadbany obiekt i pozwala to przypuszczać, że będzie tak też w przyszłości. Również teren wokół monumentu jest zadbany.
Słowa kluczowe opisujące artykuł: pomnik wojenny w Bierutowie, pomnik poległych w Bierutowie, pomnik w Bierutowie, Pomnik poległych w I Wojnie Światowej w Bierutowie, historia miasta Bierutów, historia Bierutowa
Źródło:
– https://www.bierutow.pl/asp/
Dodaj komentarz