– Co powiesz na Bieg Icemana w Przesiece?
– A cóż to za bieg? Bez odzieży po śniegu?
– Dokładnie i dodatkowo na mecie wszyscy wchodzą do lodowatego wodospadu.
– Hmm, a co mi tam biegniemy!
Tak oto prezentuje się geneza wypadu do Przesieki w lutym 2019 w trakcie, którego znalazłem chwilkę aby sfotografować obiekt będący bohaterem tego wpisu.
Przesieka (niem. Hain) to wieś zlokalizowana w województwie dolnośląskim. Precyzując – znajduje się ona na terenie powiatu jeleniogórskiego w gminie Podgórzyn. Jak inne tego typu miejscowości w Karkonoszach, wysokość na jej początku nieco się różni od tej jaką zanotujemy na jej końcu. W przypadku Przesieki, położonej na stoku Złotego Widoku, ten przedział to 480 – 700 m n.p.m.
Historia wsi Przesieka
Na kartach historii Przesieka pojawiła się po raz pierwszy w 1618 roku. Czternaście lat później w 1632 wieś została podarowana przez cesarza Georgowi Andreasowi Schwinghammerowi, który był weteranem wojny trzydziestoletniej. W czasie tej wojny w okolicy działał najemny oddział Lisowczyków, który krwawo potraktował uciekających w góry mieszkańców Przesieki. Pamięć o tym wydarzeniu przetrwała w nazwie między innymi Kozackiej Doliny – Lisowczyków nazywano Polskimi Kozakami.
Rok 1911 to elektryfikacja wsi. W 1930 wybudowano w Przesiece remizę dla tamtejszego oddziału ochotniczej straży pożarnej. Z budynku korzystał również naczelnik wsi oraz lokalni ratownicy górscy.
Po zakończeniu II Wojny Światowej w Przesiece dokonano sensacyjnego odkrycia. W lipcu 1945 roku ekipa profesora Stanisława Lorentza, dzięki informacjom porucznika Zygmunta Bratkowskiego, odnalazła w restauracji Waldschlösschen zaginione dzieła Jana Matejki „Unia Lubelska”, „Rejtan” i „Batory pod Pskowem”. Na cześć tego odkrycia zmieniono nazwę wsi na Matejkowice.
Przesieka współcześnie
Przesiekę zamieszkuje około 500 osób. Wieś posiada wybitne walory turystyczne. Znajduje się tu między innymi Wodospad Podgórnej, który jest jednym z ulubionych miejsc do morsowania w regionie. Do Przesieki dostaniemy się autobusem numer 4 komunikacji miejskiej z Jeleniej Góry. W 2006 wybudowano kaplice/kościół pod wezwaniem Miłosierdzia Bożego. W Przesiece znajduje się również zabytkowy drewniano-murowany młyn z 1803 roku.
Opis pomnika poległych w I Wojnie Światowej w Przesiece
Pomnik w Przesiece to prosty i nieociosany obelisk granitowy o wysokości ponad 2 metrów. Ustawiony na lekkim podwyższeniu, do którego prowadzą po bokach granitowe schody, jest otoczony innymi mniejszymi kamieniami. Platformę zamyka rosnący za pomnikiem dąb. Obiekt znajduje się na swoim pierwotnym miejscu tuż przy drodze na ostrym zakręcie. Został on „odniemczony” o czym świadczy napis w języku polskim i przerobiony detal. Nie zniszczono go kompletnie a jedynie nadano mu po wojnie w ten sposób nowy charakter zupełnie jak opisywanemu wcześniej na stronie pomnikowi wojennemu w Leśnicy oraz pomnikowi w Nowym Dworze.
Pomnik posiada jeden detal. Jest to przerobiony Krzyż Żelazny wyryty w okrągłej wnęce u góry obelisku. Pomalowany białą farbą imituje w ten sposób Order Polonia Restituta.
Oryginalne inskrypcje zostały zastąpione polskim napisem dedykacyjnym:
„Bohaterom poległym na tej ziemi w walce o wolność i demokrację”
„22 lipiec 1946 Matejkowice”
Ta druga mniejsza inskrypcja jest wielce interesująca. Po pierwsze widzimy pierwszą polską powojenna nazwę Przesieki – Matejkowice. Po drugie data wskazuje na I rocznicę odnalezienia obrazów Jana Matejki (był to lipiec 1945 roku). Być może dla uczczenia rocznicy postanowiono przerobić dotychczasowy niemiecki pomnik poległych w I Wojnie Światowej na obiekt bardziej przystający do okazji i czasów.
Oba boki i tył pomnika nie noszą śladów ludzkiej ingerencji.
Pomnik jest w dobrym stanie. Miejsce jest zadbane, są tam ławki i śmietnik. Pomnik z Przesieki jest doskonałym przykładem powtórnego wykorzystania poniemieckich obiektów postawionych dla upamiętnienia poległych w minionych konfliktach zbrojnych. Dodatkowym plusem jest fakt, że nadal widnieje na nim powojenna nazwa Matejkowice. Historia w historii zaklęta 🙂
Słowa kluczowe opisujące artykuł: pomnik wojenny w Przesiece, pomnik poległych w Przesiece, pomnik w Przesiece, Pomnik poległych w I Wojnie Światowej w Przesiece, historia wsi Przesieka, historia Przesieki
Źródła:
http://www.przesieka.pl/
Dodaj komentarz