Zbieranie odznak turystycznych PTTK to zawsze wspaniała przygoda. Mamy wtedy szansę zwiedzić i odkryć wiele ciekawych miejsc przy okazji wypraw w wyznaczone punkty z listy. Tak było właśnie z pomnikiem poległych w I Wojnie Światowej w Jakuszowej. Celem naszym był jeden z pobliskich szczytów, a finalnie wylądowaliśmy twarzą w twarz z granitową tablicą zawierającą nazwisko, które tak bardzo kojarzy się ze złem II Wojny Światowej. Wpis dedykuje mojej kochanej Sylwii i Piotrowi, którzy byli moimi towarzyszami tamtego pamiętnego dnia 30 XII 2020 roku.
Historia Jakuszowej
Jakuszowa (niem. Jakobsdorf) to niewielka wieś w gminie Paszowice w powiecie jaworskim. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1307 roku gdzie jest w dokumencie wspomniana jako Jacobivilla czyli wieś Jakuba. Ujrzeliśmy ją gdy wyszliśmy boczną ścieżką z Wąwozu Myśliborskiego (w którym to znajdowały się nasze punkty do zaliczenia z odznaki turystycznej). Zwykle staram się dowiedzieć czegokolwiek odnośnie miejsc gdzie będę bywać, ale tym razem było inaczej. Nie wiedziałem nic o Jakuszowej, ba nawet nie spodziewał się, że tam będę. Dotarliśmy do tej miejscowości ponieważ Piotr przewidział tam dla nas transport. Dzięki temu mogłem spokojnie skupić się na podziwianiu klasycznej dolnośląskiej wiejskiej zabudowy sprzed ponad wieku (świadczyły o tym zachowane daty na budynkach). Piotr oczywiście opowiadał o okolicy oraz o tym co możemy w Jakuszowej zastać ciekawego czyli klasycystyczny pałac z początku XIX wieku. Istniało tu też kiedyś schronisko młodzieżowe oraz stał wiatrak koźlak. Wieś ta skrywała jednak jeszcze jedną ciekawostkę turystyczną, a mianowicie pomnik poległych w Wielkiej Wojnie. Jako, że uwielbiam tego rodzaju zabytki to była to dla mnie nie lada gratka.
Opis pomnika poległych w I Wojnie Światowej w Jakuszowej
Pomnik poległych w I Wojnie Światowej w Jakuszowej odszukać można w centralnej części wsi. Ma on postać dość sporej granitowej tablicy, która obecnie leży na ziemi. Pierwotnie stała na podstawie w otoczeniu drzew (prawdopodobnie dębów) o czym świadczą, widoczne na zdjęciu, dwie karpy.
Pomnik ma klasyczną formę to znaczy zawiera standardowe elementy takie jak detal, główna inskrypcja, imiona i nazwiska poległych oraz inskrypcja informująca skąd żołnierze pochodzili. Jeśli chodzi o pomnik wojenny z Jakuszowej to jest on bardzo interesujący z dwóch powodów. Po pierwsze, jeden z poległych został “dopisany” do pozostałych już po erygowaniu pomnika, a po drugie jedno z nazwisk brzmi…Hitler.
Najpierw jednak trochę ćwiczeń z niemieckiego. Detal w postaci Krzyża Żelaznego znajduje się na główną inskrypcją pomnika, która brzmi:
“Es starben den Heldentod für Volk und Vaterland 1914 – 1918”.
Co w tłumaczeniu na nasze brzmi:
“Zginęli bohaterską śmiercią za Naród i Ojczyznę 1914 – 1918”.
Dolna inskrypcja z kolei brzmi:
“In Dankbarkeit, Gewidmet von der Gemeinde u. Gut Jakobsdorf”.
Po polsku można to odczytać mniej więcej tak:
“Z wdzięcznością, dedykowany przez społeczność i majątek/dobra Jakuszowa”.
Mamy tu zatem klasyczny przykład, że wszyscy polegli pochodzili z tej samej wioski i wszyscy oni zostali upamiętnieni na jednym pomniku. Mówię klasyczny ponieważ są również pomniki “grupujące” poległych z kilka wiosek w obrębie jakieś gminy.
Hitler z Jakuszowej ?
Teraz rzecz arcyciekawa czyli imiona oraz nazwiska poległych na pomniku wojennym w Jakuszowej. Na pozycji numer cztery (czytając od góry) znajduje się grenadier Oskar Hitler urodzony 9 V 1892 i poległy (gefallen) 20 VIII 1917 roku. W pierwszym momencie każdy, kto przeczyta to nazwisko ma takie wewnętrzne WOW. Potem przychodzą pytania, które i nam nie były obce: “Czy to rodzina?” “Czy to przypadek i zbieżność?”. Mi dodatkowo chodziło po głowie pytanie: “Czy w związku z tym, że na pomniku jest człowiek z takim samym nazwiskiem jak późniejszy kanclerz Rzeszy to czy uroczystości rocznicowe pod obeliskiem w Jakuszowej wyglądały jakoś wyjątkowo?”. No jest to bardzo ciekawy temat niewątpliwie.
Drugą ciekawostką związaną z imionami na pomniku wojennym w Jakuszowej jest ostatnia pozycja, z której odczytać bezpiecznie mogę jedynie: “…Heidrich 16.11.1896 – 11.05.1916”. Widać ewidentnie tutaj inny rozmiar czcionki napisu, co wynika bezpośrednio z braku miejsca. Jest to dowód na to, że informacje o poległych spływały do rodzin jeszcze latami po zakończeniu Wielkiej Wojny.
Gorąco polecam wszystkim odwiedzenie Wąwozu Myśliborskiego i przy okazji podejście do Jakuszowej. Zobaczmy tam nie tylko pomnik wojenny, klasycystyczny pałac i starą zabudowę, ale również doświadczymy błogiej ciszy i spokoju. A tego chyba teraz wszystkim nam tak bardzo potrzeba. Wielki podziękowania raz jeszcze dla Piotra i do zobaczenia ponownie na szlaku :).
Słowa kluczowe opisujące artykuł: pomnik wojenny w Jakuszowej, pomnik poległych w Jakuszowej, pomnik w Jakuszowej, Pomnik poległych w I Wojnie Światowej w Jakuszowej, historia Jakuszowej, historia wsi Jakuszowa, dzieje Jakuszowej
Źródła:
– https://polska-org.pl/
– https://pl.wikipedia.org/
– http://palace-zamki.pl/
Dodaj komentarz