Mam to szczęście, że moja licealna paczka znajomych trzyma się nadal blisko i to mimo upływu już wielu lat. Kolejną okazją do spotkania były pierwsze urodziny Tomka, syna Kasi i Łukasza, którym to dedykuje poniższy wpis 🙂 Ich dom mieści się w podwrocławskim Gajkowie. Nie sprawdzając mapy wiedziałem, że znajdę tam jakiś ciekawy obiekt na stronę.
Gajków (do 1945 Margareth) jest trzecią co do wielkości miejscowością w gminie Czernica. Wieś jest położona blisko drogi wojewódzkiej nr 455, która łączy Wrocław z Oławą. Gajków od powojnia był w województwie wrocławskim (od 1998 dolnośląskim). Naturalną, zachodnio-południową, granicą miejscowości jest rzeka Odra.
Historia wsi Gajków
Można śmiało powiedzieć, że to stara miejscowość. Ślady osadnictwa pochodzą sprzed 6 000 lat. Nowożytna historia Gajkowa rozpoczyna się od wzmianki z 1276 roku. Jako Gaycovo została wspomniana wieś w dokumencie xięcia Henryk IV Prawego, który nadał do niej prawa swojemu marszałkowi Pakosławowi Zdzieszycowi. Dokument wspomina również kościół pod wezwaniem św. Małgorzaty (stąd wyprowadzamy przedwojenną nazwę Gajkowa).
Kolejna informacja pojawia się z roku 1348 kiedy to król Czech Karol IV wydaje dokument poświadczający istnienie w Gajkowie folwarku wrocławskiego klasztoru klarysek. W 1393 wieś nabywa Zakon Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą. Wojna trzydziestoletnia nie ominęła wsi. Stacjonujące na zamku w Jelczu wojska szwedzkie splądrowały w 1646 roku kościół w Gajkowie. Drewnianą świątynię ostatecznie rozebrano w 1711 roku.
Odbudowa kościoła nastąpiła już po 2 latach za sprawą mistrza murarskiego Jakuba Strube. Nowa świątynia przybrała barokową formę. Fundatorem był jeden z najwybitniejszych mistrzów Zakonu Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą Ignacy Magnet. Po jego śmierci w 1721 roku, wrocławski mistrz cechowy Jan Jakub Eybelwiesser (współpracownik Michała Willmanna) wykonał portret mistrza/fundatora, który to do dzisiaj zdobi plebanię w Gajkowie.
Sekularyzacja dóbr klasztornych w 1810 roku spowodowała przybycie do Gajkowa księży diecezjalnych. W 1834 miał miejsce pożar wsi podczas którego ogień zniszczył szkołę i plebanię. Początek XX wieku przyniósł wiele zmian. Powstał most żelazny na Odrze, zbudowano kanał żeglugowy dla statków oraz przystań, która umożliwiała przybijanie tu wycieczek pływających na trasie Wrocław – Jelcz. W czasie nalotu w 1945 spłonęła część wyposażenia kościoła. Po wojnie przybyła tu ludność polska z województwa tarnopolskiego i stanisławowskiego.
Gajków współcześnie
Wedle spisu z 2011 roku Gajków zamieszkiwało blisko 1 200 osób. Obecnie jest ich znacznie więcej gdyż wieś stale się rozbudowuje między innymi o nowoczesną zabudowę domków szeregowych. Panujący tam spokój i cisza działają jak magnes dla zmęczonej miastem ludności a okoliczne piękne tereny rekreacyjne jeszcze potęgują atrakcyjność Gajkowa.
Opis pomnika poległych w I Wojnie Światowej w Gajkowie
Pomnik ma kształt obelisku. Surowcem, który posłużył do jego budowy był granit. Jego wysokość to około 2 metry (nie licząc podstawy). Znajduje się on na swoim pierwotnym miejscu czyli tuż obok kościoła na niewielkim wyłożonym kostką placyku pomiędzy drogami. Otoczony jest dębami posadzonymi w rogach tego kwadratowego obszaru zabytku.
Ten prosty obelisk posiada dwa detale. Pierwszym z nich jest wyrzeźbiony na froncie krzyż żelazny (Eisernes Kreuz).
Drugim detalem są wyryte po obu bokach pomnika teutońskie miecze. Tył pomnika jest pusty.
Inskrypcje zawarte na froncie pomnika są bardzo nieczytelne. Znajduje się tam dedykacja oraz lista poległych żołnierzy wraz z datą ich śmierci.
Jedynym czytelnym elementem (bez konieczności przykładania pergaminu i odwzorowywania węglem zawartości rowków z inskrypcjami) jest napis umieszczony u nasady pomnika:
„WELTKRIEG 1914 – 1918”
czyli
„W0jna Światowa 1914 -1918”
Pomnik poległych w Gajkowie jest w dobrym stanie. Teren wokół niego został odnowiony i uprzątnięty. Widać wyraźnie dbałość lokalnych mieszkańców o tę wojenną pamiątkę. To bardzo cieszy. Odnowieniu/odmalowaniu wymagają jedynie inskrypcje z frontu pomnika. Wtedy dawno zapomniane imiona i nazwiska zostaną przywrócone ponownie do życia.
Słowa kluczowe opisujące artykuł: pomnik wojenny w Gajkowie, pomnik poległych w Gajkowie, pomnik w Gajkowie, Pomnik poległych w I Wojnie Światowej w Gajkowie, historia wsi Gajkowo, historia Gajkowa
Źródło: https://www.czernica.pl/pl/758/0/dawne-dzieje.html
Dodaj komentarz